Kuchnia Czarnogórska

Patrząc na mapę Europy, może wydawać się trochę trudnym i wcale nieoczywistym odnalezienie tego niewielkiego państwa. Czarnogóra jest „schowana” gdzieś pomiędzy swoimi większymi sąsiadami Bośnią i Hercegowiną, Serbią i Albanią. Jednak niewielka powierzchnia kraju w żaden sposób nie odzwierciedla się w kuchni czarnogórskiej, która nie jednego zaskoczy bogactwem i różnorodnością smaków. Położenie nad Morzem Adriatyckim, a jednocześnie górzystość większej części kraju sprawia, że każdy smakosz znajdzie tutaj coś dla siebie. Czas zacząć podróż kulinarną po Czarnogórze!

Kuchnia Czarnogórska

Posiłek w Czarnogórze, podobnie jak w innych krajach południowej Europy, jest nie tylko kwestią zaspokojenia głodu, ale przede wszystkim okazją do spędzenia czasu i rozmowy z rodziną, z przyjaciółmi. Dlatego celebracja posiłku czasami może trwać naprawdę długo. Wśród potraw tradycyjnych odnajdziemy zarówno te przygotowywane na bazie owoców morza, jak i różnego rodzaju mięsa, przyrządzanego głównie na grillu.

Nie powinno nikogo dziwić podczas podróży do Czarnogóry, że potrawy tam serwowane znajdziemy niemalże na terenie wszystkich krajów bałkańskich. Stąd też dania, które wydawały nam się typowe dla kuchni Czarnogóry, bez większych problemów dostaniemy w Serbii, Bośni czy w Chorwacji.  Poszczególne regiony Czarnogóry mają swoje charakterystyczne potrawy. Na północy, gdzie tereny są głównie górzyste, jada się dużo jagnięciny i kajmaku. W okolicach masywu Lovcen góruje mięso – kiełbaski, wędzona szynka czy wędzona baranina. Z kolei Jezioro Szkoderskie obfituje w karpie, pstrągi czy węgorze, które przyrządzane są na wiele sposobów. Natomiast nad Adriatykiem główne pozycje w menu zajmują potrawy rybne, owoce morza i sałatki.

Dania mięsne

Ćevapčići       
Głównym składnikiem tego dania, dostępnego w każdej restauracji, jest mieszanka mięsa wołowego i wieprzowego. Mięso formuje się w ruloniki i przyrządza na grillu.  Można je podawać z warzywami, różnymi sosami np. tzatziki. Często serwowane jest z plackami pita.

Cevapcici
Cevapcici

Pljeskavica
Mieszanka mięsa, tak samo jak w przypadku Ćevapčići, tym razem formowane na kształt hamburgera. Jest to danie z grilla, dość ostre, podawane z dodatkami takimi jak frytki, lub posypane serkiem owczym w chlebku pita.

Z dań mięsnych na uwagę zasługuje również pršut. Jest to wieprzowa szynka, którą suszy się i wędzi w specjalnych warunkach. Na początku mięso trzyma się w solnym roztworze przez dwa tygodnie, a następnie umieszcza w suchym miejscu, gdzie suszy się przez 5-8 miesięcy. Najlepszy prsut pochodzi z wioski Njeguši, w górach Lovcen. Co ciekawe, aby zapobiec muchom siadającym na szynkę, przez pierwsze trzy miesiące suszenia w pomieszczeniu pali się drewnem bukowym.

Prsut
Prsut

Ponadto do dań mięsnych, które warte spróbować podczas pobytu w Czarnogórze, należą popeci na podgorički način – rolada mięsna, wypełniona szynką i serem, ražnjići – szaszłyki mięsne z rożna, džigerica – grillowania wątróbka oraz jagnięcina pieczona na rożnie, a czasem nawet w popiele, wówczas przykrywa się ją specjalnym metalowym przykryciem.

Warzywa

Prebranac
Głównym składnikiem tego dania jest fasola, zapiekana z papryką, cebulą i doprawiona przyprawami umieszczana jest w glinianych naczyniach i w ten sposób serwowana.

Sałatka bałkańska
Prosta a zarazem smaczna sałatka bałkańska robiona jest z pokrojonych pomidorów i świeżych ogórków. Przed podaniem posypywana jest serem bałkańskim.

Šopska
Pozostając w temacie sałatek, na czarnogórskich stołach często można spotkać Šopska. Jest to sałatka z pokrojonych pomidorów, z serem feta, z dodatkiem octu i czosnku.

Kačamak
Potrawa ta powstaje z mąki kukurydzianej, konsystencją przypomina owsiankę. Dodatkami mogą być ziemniaki, biały ser lub kajmak.

Mieszkańcy Czarnogóry lubią zdrową kuchnię, stąd też w menu restauracyjnym znajdziemy wiele potraw przygotowanych na bazie warzyw. Nieodłącznym elementem kuchni czarnogórskiej jest oliwa z oliwek oraz warzywa: oliwki, cykoria, cebula czy szparagi.

Sałatka

Ryby i owoce morza

Czarnogórzanie serwują wiele potraw przyrządzonych z ryb i owoców morza, wynika to z położenia ich kraju nad Adriatykiem.  W jadłospisie góruje dorsz, okoń morski, piotrosz, kielec czy dorada. Jezioro Szkoderskie z kolei jest miejscem połowów karpia, który najczęściej serwowany jest w formie pieczonej. Na czarnogórskim stole nie może zabraknąć owoców morza, takich jak kalmarów, kałamarnic czy ośmiornicy.

Małże

Istnieją różne sposoby przyrządzania ryb. Rybę można piec na ruszcie z dodatkiem aromatycznych przypraw, głównie rozmarynu. Często do ryb dodaje się sosy, najbardziej popularny to ten zrobiony na bazie pietruszki, soku z cytryny i czosnku. Powszechna jest również ryba gotowana z oliwą z oliwek, octem i przyprawami. Często dodatkiem do gotowanej ryby są ziemniaki.

Ryby z grilla

Nabiał

W północnej, górzystej części kraju, jada się tzw. kajmak. Jest to śmietana, robiona z gotowanego mleka. Odpowiednio dosolona, przechowywana jest w beczkach drewnianych. Kajmak używany jest zarówno do pieczenia, jak i do smarowania chleba. Poprzez połączenie kajmaku z chudym serem i mąką kukurydzianą powstaje cicvara.

Mieszkańcy Czarnogóry przepadają za serami i jogurtami, głównie robionymi z mleka owczego, choć występują również rodzaje przygotowane na bazie mleka krowiego. Mleko owcze również doskonale nadaje się do orzeźwienia w upalne dni.

Słodkości

Baklava
Przysmak ten znany jest nie tylko w Turcji,, ale również w krajach bałkańskim. Stąd też podczas wizyty w Czarnogórze baklava będzie doskonałym dodatkiem do południowej kawy. Przyrządzana jest z ciasta typu francuskiego, a kolejne warstwy przekłada się posiekanymi orzechami włoskimi, z dodatkiem miodu lub cukru.

Baklava
Baklava

Ponadto do deserów jadanych i popularnych w Czarnogórze zaliczają się kesten torta (na zdjęciu)- ciasto upieczone z jadalnych kasztanów, krempita – ciasto kremowe o smaku waniliowym, na cienkim cieście czy tulumba – smażone, małe kawałki ciasta, marynowane w syropie słodowym.

Częstym składnikiem słodkości przygotowywanych w Czarnogórze jest miód. Uchodzi on za najlepszy w regionie bałkańskim.

Miód

Napoje i alkohole

Słodka, czarna kawa. W Czarnogórze pita o każdej porze dnia, przyrządzana po „turecku” tzn. parzona w tygielku. Obok kawy, szczególnie na północy kraju, bardzo popularnym napojem jest herbata z ziół i kwiatów górskich.

Kawa po bałkańsku
Kawa po bałkańsku

Wielbicielom napojów alkoholowych na pewno zasmakuje rakija – mocna wódka w różnych smakach: śliwkowym, morelowym, winogronowym czy z orzechów włoskich. Z win czarnogórskich najbardziej znanym jest Vranac – czerwone wino wytrawne.

W Czarnogórze najpopularniejszym winem jest Vranac

Przykładowe ceny w restauracjach i marketach

W restauracjach ceny posiłków wahają się w zależności od wielkości posiłków i standardu lokalu, ale również od regionu kraju. Nad Adriatykiem, w okolicach Zatoki Kotorskiej (Boka Kotorska) i miasta Budva, ceny są znacznie większe niż w rejonie miast Sutomore i Ulcinj.  Za posiłek w niedrogiej knajpce zapłacimy około 20 zł, podczas gdy cena za 3 – daniowy obiad, w średniej klasy restauracji wynosi około 50 zł. Koszt hamburgera w lokalu typu fast food to około 6-12zł. Półlitrowe piwo w restauracji to wydatek rzędu 6 zł, cola o pojemności 330 ml kosztuje około 7 zł, natomiast za kawę zapłacimy 5-6 zł.

Przykładowe ceny produktów spożywczych w marketach:
– mleko 1litr – 3,30 zł
– bochenek chleba – 2,80 zł
– jabłka 1kg – 4 zł
– ziemniaki 1kg – 2,5 zł
– ryż 1kg – 5 zł
– woda 1,5l – 2 zł
– piwo 0,5l – 3 zł.

Autor tekstu: Aleksandra Wolska