Monastyr Ostrog

Monastyr OstrogMonastyr Ostrog jest jednym z najpopularniejszych miejsc pielgrzymek prawosławnych w Czarnogórze i celem wielu wycieczek turystycznych. Rok rocznie jest odwiedzany przez ponad 100 000 pielgrzymów i turystów różnych narodowości i wyznań. Znajduje się ok. 40 km na północ od Podgoricy (z centrum miasta można tam dotrzeć w ok. 50 minut) oraz ok. 15 km na południe od drugiego co do wielkości miasta w Czarnogórze – Niksic. Klasztor znajduje się przy drodze łączącej oba miasta. Jest wbudowany w zagłębienie skały masywu Prekornicy, powyżej malowniczej doliny Bjelopavlic. Został założony w XVII w. przez Sveti Vasilije Jovanovic (św. Wasyl), który w 1665 roku musiał w obawie przed Turkami uciekać z Klasztoru Tvardos w Bośni. Wraz z grupą towarzyszących mu mnichów postanowił wznieść klasztor w niedostępnym miejscu, w którym nie będzie mu zagrażać armia Turecka. Klasztor znajduje się na wysokości 900 m n.p.m., z jego tarasów można z podziwiać piękną dolinę Bjelopavlic oraz meandrującą w niej rzekę Zetę.

monasyr-ostrog012Klasztor jest właściwie kompleksem dwóch zespołów klasztornych – Klasztoru Dolnego oraz Klasztoru Górnego (pomiędzy nimi znajduje się jeszcze Dom Pielgrzyma) Z Klasztoru Dolnego do Górnego można dojść w ok. 30 – 60 minut..

Najciekawszą częścią klasztoru jest Klasztor Górny, w którym znajdują się dwa kościoły – górny kościół pod wezwaniem Świętego Krzyża (Ćasnog Krsta), a dolny pod wezwaniem Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy (Vavedenja Svete Bogorodice), a także biały, wbudowany w skałę trzypiętrowy klasztor posiadający niewysoką dzwonnicę. Na trzecim piętrze budynku znajduje się urządzona w grocie kaplica zdobiona freskami z 1667 roku. Przedstawiają one między innymi zmartwychwstanie Chrystusa, wejście Chrystusa do Jerozolimy, Boże Narodzenie, Wielkanoc, a także świętych – miedzy innymi Aarona, Mojżesza, Samuela oraz Jeremiasza. W kościele Świętego Krzyża (znajdującym się w klasztorze górnym) przy wejściu widnieje napis „Z woli Boga, ofiary Syna i woli Ducha Świętego, kościół ten zwany Świętego Krzyża, wybudowany w latach 1773 – 1775 z błogosławieństwem i ciężką pracą biskupa św. Wasyla, potomka proroka Izajasza. Niech Bóg błogosławi im od początku do końca”. Według historyków daty rozpoczęcia i zakończenia budowy klasztoru przypadają na lata 1665 i 1667. Niektórzy uważają, że podczas budowy do kościoła został tu przywieziony fragment Krzyża Chrystusa – stąd jego nazwa.  W kościele Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy znajdują się między innymi szczątki św. Wasyla, które według wielu mają uzdrawiającą moc, a także freski przedstawiające świętych oraz ikonostas (czyli ozdobna, pokryta ikonami ściana we wnętrzu cerkwi).

W klasztorze dolnym znajduje się wybudowana w 1824 roku kamienna cerkiew Świętej Trójcy (Sv. Trojice), w której wnętrzu znajdują się malowidła świętych (między innymi św. Wasyla, Savy oraz Eliasza). Obok cerkwi znajdują się dwa domy mieszkalne oraz sklep z dewocjonaliami. Ciekawymi eksponatami, które można zobaczyć w klasztorze dolnym są modlitewnik z 1732 roku oraz ozdobne świece pochodzące z tego samego okresu.

Kilkaset metrów powyżej Dolnego Klasztoru znajdują się ruiny Kościoła św. Grzegorza, doszczętnie zniszczonego podczas najazdu Turków w 1770 roku. Obecnie pozostały z niego tylko fundamenty, które świadczą o tym, że był to mały jednonawowy budynek. Sąsiaduje z nim niewielki cmentarz.

W latach pięćdziesiątych XIX w. książę Mirko Petrovic wraz z 17 wojownikami zamknęli się w klasztorze i bohatersko bronili go przed mającą olbrzymią przewagę armią Turecką. Walka trwała 9 dni, podczas których udało im się zabić wielu tureckich żołnierzy, jednak Turcy postanowili wziąć klasztor szturmem. W obawie, że wszystkie skarby Klasztoru zostaną zniszczone, ówczesny król Czarnogóry Danilo II rozkazał obrońcom uciec z klasztoru zabierając ze sobą tyle relikwii, ile zdołają unieść. Pod osłoną nocy wojownikom udało się uciec, dzięki czemu uratowali większość najcenniejszych artefaktów. Innym wydarzeniem historycznym, którego niemym świadkiem był Klasztor Ostrog była bitwa zwana „Dziewięcioma krwawymi dniami”, która rozegrała się w 1877 roku w dolinie poniżej Klasztoru, kiedy to 20 – tysięczna armia Turecka została pokonana przez wojska Czarnogórskie dowodzone przez księcia Mikołaja. Klasztor Ostrog ma bardzo burzliwą historię pełną najazdów i ataków wrogich wojsk, pożarów, trzęsień ziemi czy napadów rabunkowych, co spowodowało, że wiele przechowywanych niegdyś w nim skarbów zniknęło, a do dziś zachowała się tylko niewielka ich część. Jedna z najcenniejszych to ikona św. Mikołaja pochodząca z XVII wieku, klasztor posiada także pokaźny zbiór wiekowych ksiąg i skryptów, między innymi odręcznie napisaną ozdobną księgę z VXI wieku, czy rzadki egzemplarz pierwszej drukowanej księgi w Czarnogórze – „Oktoih” z 1496 roku.

Monastyr OstrogO założycielu Klasztoru, św. Wasylu, krąży wiele legend. Jedna z nich mówi, że któregoś zimowego dnia jadł na dziedzińcu gruszki, a pestki wyrzucił przez poręcz na skały. Następnego dnia, zimą na łysych skałach wyrosły drzewa – grusze pełne owoców i kwiatów. Św. Wasyl był także znany jako doskonały lekarz. Pewnego razu bardzo potrzebował naci pietruszki do sporządzenia uzdrawiającego wywaru. Ponieważ nie mógł jej nigdzie dostać, wieczorem zasadził ją, a ta do rana wyrosła i była gotowa do użytku. Przez następne lata pietruszka wyrastała samoistnie w miejscu, gdzie zasadził ją św. Wasyl, mimo, że nie miała tam dostępu do światła i wody.

Pielgrzymi zmierzający do Monastyru Ostrog
Pielgrzymi zmierzający do Monastyru Ostrog

Istnieją także doniesienia o cudownych uzdrowieniach zaistniałych za sprawą św. Wasyla. Najgłośniejszym z nich jest historia amerykańskiego senatora Williama Bara, który w zamachu na swoje życie w 1970 roku stracił nogę. Lekarze zdołali go uratować, jednak senator cierpiał na nieustające bóle i dolegliwości związane z amputowaną nogą, a lekarze nie byli w stanie mu pomóc. Pewnej nocy przyśnił mu się biały kościół wbudowany w skałę i starzec o siwych włosach, który chodził po komnatach pełnych klęczących ludzi i uzdrawiał ich przemawiając w dziwnym, niezrozumiałym języku. Senator nie wiedział, że takie miejsce istnieje naprawdę. Sen powtarzał się noc w noc. W końcu podzielił się jego treścią ze swoją żoną Dojną Galic, ale ona również nie zrozumiała jego treści. Pewnego razu William Bar spotkał się z producentem nowoczesnych protez pochodzącym z Jugosławii. Podczas wizyty w Jego gabinecie ujrzał wiszące na ścianie obrazki przedstawiające Klasztor Ostrog oraz św. Wasyla. Wypytał producenta o wszystkie szczegóły dotyczące klasztoru i zdecydował się sam odwiedzić to miejsce. W 1980 roku wraz z grupą innych osób, które straciły kończyny udał się do klasztoru, wcześniej nauczywszy się modlitwy w języku serbskim. Podczas pobytu w Czarnogórze każdego dnia, z wielkim bólem wspinał się do Górnego Klasztoru i klęczał przy szczątkach św. Wasyla, a jego ból z każdym dniem stawał się mniejszy. Do domu wrócił z całkowicie ukojonym bólem oraz  wielką wiarą w sercu. Jak sam twierdził, nigdy wcześniej nie przeżył czegoś podobnego. Niedawno Jego żona wydała książkę zatytułowaną „Blue Pigeon” będącą opowieścią o wizycie Jej męża w klasztorze i cudownym uzdrowieniu.

Monastyr Ostrog nocą
Monastyr Ostrog nocą

Inna historia opowiada o maleńkim dziecku, które leżąc w wózeczku spadło ze szczytu klasztoru – choć wózek roztrzaskał się na dziesiątki kawałków, dziecku nie spadł z głowy nawet włos. Wielu duchownych przyznało, że gdy tracili wiarę,  po wizycie w Klasztorze na nowo odnajdywali w sobie powołanie, ale  najwięcej doniesień mówi o uzdrowieniach fizycznych dolegliwości, kalectwa, chorób i tym podobnych. Z tego powodu Klasztor Ostrog jest jednym z najczęściej odwiedzanych sanktuariów na Bałkanach, a jego wyjątkowość polega także na tym, że wyznawcy wszystkich trzech wielkich religii – zarówno katolicyzmu, prawosławia, jak i islamu, zgodnie wierzą w moc relikwii św. Wasyla.

Monastyr Ostrog
Monastyr Ostrog

Klasztor jest otwarty dla pielgrzymów przez całą dobę siedem dni w tygodniu. Tradycja mówi, że z dolnego do górnego klasztoru powinno się przejść boso, a można spotkać także wiernych, którzy pokonują tę drogę na kolanach. W Klasztorze można kupić różne święcone pamiątki – wodę święconą, olej, anforę, tamjan, ikony czy krzyże. Często kupują je ludzie dla swoich chorych bliskich, którzy nie mogą udać się na pielgrzymkę do tego Klasztoru, wierząc w ich uzdrawiającą moc. Goście Klasztoru mogą także spisać na karteczce prośby do św. Wasyla w intencji swoich bliskich – zarówno żywych jak i zmarłych, które później będą odczytane przez kapłanów podczas liturgii. Obok klasztoru znajduje się niewielka sala pełna palących się świec na cześć żywych i umarłych. Świece zapalone w intencji żywych znajdują się po jednej stronie pomieszczenia, a te w intencji zmarłych – po drugiej. Przed wejściem do pomieszczenia w którym leżą szczątki św. Wasyla, po lewej stronie, jest ustawiony kosz do którego można wrzucać dary dla mnichów mieszkających w klasztorze (takie jak małe ręczniki, mydło, olejki i tym podobne małe przedmioty). Przy wejściu do Klasztoru Górnego znajduje się misa z wodą święconą, której odrobinę według tradycji należy zabrać ze sobą do domu, aby chroniła gospodarstwo i rodzinę. Podobnie jak we wszystkich innych kościołach można ofiarować darowiznę pieniężną, która zostanie przeznaczona na pomoc biednym. Obok Monastyru znajdują się restauracja, sklep spożywczy, galeria, parking oraz postój taksówek.

DOJAZD:

Współrzędne geograficzne:  42° 40’ 30’’ N, 19° 01’ 48 ‘’ E

Adres:

Dojazd samochodem z Podgoricy:

– jedziemy główną drogą E762 w stronę Niksic

– ok. 4 km przed Niksic (przy drogowskazie na Ostrog) skręcamy w prawo

– jedziemy tą drogą ok. 11 km, mijamy wioskę Carev, następnie droga zwęża się i wielokrotnie zakręca pnąc się w górę,

– dojeżdżamy do dużego parkingu usytuowanego na wysokości 639 m n.p.m., tutaj znajduje się również galeria Stara Hercegovina, makieta cerkwi oraz sklepiki z pamiątkami

 – kilkadziesiąt metrów stąd znajduje się Dolny Klasztor, można także pojechać samochodem dalej do Górnego Klasztoru

Dojazd do Monastyru Ostrog
Dojazd do Monastyru Ostrog