Durmitor

Ze względu na nieopisane piękno oraz dziki, nieprzystępny charakter otaczających je terenów, Góry Durmitor zostały ogłoszone Parkiem Narodowym już w 1952 roku. Na terenie Parku Narodowego Durmitor znajdują się zachwycające kaniony rzek Tary, Susicy oraz Dragi, a także dolina rzeki Komarnicy. Park Narodowy Durmitor jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO.

Historia

Góry Durmitor posiadają niepowtarzalny charakter oraz historię, która zapiera dech w piersiach. Pomimo, iż są wysokie i często niedostępne przez wieki osiedlało się tu wiele plemion i narodów. Pierwsze osady w Durmitorze założyli Ilirowie, a dokładnie iliryjskie plemię Autariati, jednak tępieni przez Celtów opuścili te tereny już około IV wieku p.n.e. Następnie pasmo Durmitor było zamieszkiwane przez Rzymian oraz wcielone do Imperium Rzymskiego, aż do VII wieku n.e., kiedy pojawiły się tu plemiona słowiańskie. Mieszkańcy Durmitoru rzymskiego pochodzenia trudniący się wypasem bydła byli nazywani „Vlasi” bądź „Vlah”, jednak później tą nazwą zaczęto określać osoby zajmujące się hodowlą bydła bez względu na narodowość. Właśnie hodowla bydła od zamierzchłych czasów głównym zajęciem mieszkańców tego regionu, przede wszystkim ze względu na korzystne warunki geograficzne oraz dużą liczbę urodzajnych pastwisk.

Jeśli chodzi o etymologię nazwy „Durmitor” istnieje kilka opinii. Jedni uważają, że nazwa pasma pochodzi od łacińskiego słowa „dormire” oznaczającego „spać”, inni zaś, że od celtyckiego „drumitor” oznaczającego „woda z gór”.

W IX wieku n.e. góry Durmitor stały się częścią wczesnego Państwa Feudalnego Serbii rządzonego wówczas przez Księcia Vlastimira. W pierwszej połowie XI wieku n.e. zostały natomiast przyłączone do Państwa Zeta. Nieco później znalazły się na terytorium Państwa Raska (Raška, Rascia) pod rządami władców Vukana oraz Nemanja.

Przybycie Turków oznaczało rozpoczęcie zaciekłych walk o swoją ojczyznę przez mieszkańców Gór Durmitor. Od 1482 do 1857 roku, przez cały okres trwania tureckich najazdów miejscowa ludność stawiała opór okrutnym najeźdźcom. Dzięki odwadze mieszkańców potężne tureckie armie ponosiły straty rzędu kilku tysięcy żołnierzy, aż w 1862 roku odnieśli oni wielkie zwycięstwo nad Turkami w miejscowości Saranci. Ponadto w 1840 roku w miejscowości Mljeticak został zabity słynny przywódca wojsk tureckich Smail aga Cengic. Mieszkańcy Durmitoru przeciwstawiając się Turkom ponosili ogromne straty, jednak dzięki heroicznej walce nigdy nie dopuścili do przejęcia przez nich władzy w tym regionie. W przeszłości mieszkańcy Durmitoru dzielili się na kilka plemion zamieszkujących różne miejscowości, między innymi Drobnjak i Piva, a także Uskoci, Jezera i Saranci oraz Zabljak.  Od 1878 roku góry Durmitor administracyjnie są częścią Czarnogóry.

Wiele klasztorów odegrało znaczącą rolę w okresie tureckiego oblężenia Czarnogóry. Wśród nich znajdują się klasztory Piva, Bijela, Dobrilovina, Podmalinsko czy Dovolja. Turecka armia kilkukrotnie niszczyła i podpala powyższe klasztory, jednak wszystkie do dnia dzisiejszego zostały odbudowane lub odrestaurowane. Kilka kościołów zostało także wzniesionych na cześć zwycięstwa nad Turkami (między innymi kościół w Krs oraz jeden z kościołów w Zabljaku).

Podczas I Wojny Światowej Durmitor był narażony na ataki Okupanta, jednak z powodzeniem stawiał mu opór. W okresie międzywojennym Durmitor był częścią powiatu (hrabstwa) Savnik dzielącego się na gminy Planino-Pivska, Zuto – Pivska, Jezerska (gdzie znajdował się Zabljak) Drobnjacka, (z Savnik), Uskocka i Saranska. W tym czasie ludzie trudnili się głównie hodowlą bydła oraz eksploatacją lasów (powstały dwa tartaki oraz kilka szkółek leśnych). Bardzo ważnym wydarzeniem dla regionu było otwarcie drogi Niksic – Savnik – Zabljak – Pljevlja.

Podczas tworzenia się Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców w regionie Durmitoru ożywa życie polityczne, a tuż przed II Wojną Światową formuje się tu partia komunistyczna. Niechęć mieszkańców, ceniących ponad wszystko wolność, do komunistów była widoczna gołym okiem. Wyrazem tej niechęci było między innymi to, że ludność nie zgodziła się na zmianę nazwy z „Zabljak” na „Aleksandrow Grad”. Durmitor był także miejscem wielu antykomunistycznych manifestacji.

Zabljak i Durmitor mają też swój wkład w zwycięstwo w II Wojnie Światowej. W czasie wojny Zabljak został prawie doszczętnie spalony, na obszarze Durmitoru zginęło ponad 2500 ludzi, a 15 zapisało się w historii Czarnogóry jako wojenni bohaterowie.

Po wojnie Zabljak rozwinął się z małej góralskiej wioski w cenione centrum turystyczne, którym pozostaje do dzisiaj.

Kultura

Durmitor to nie tylko bogactwo naturalne, ale również kulturowo – historyczne Można tu znaleźć ciekawe obiekty pochodzące z  czasów antycznych, średniowiecznych, czy nawet współczesnych, takie jak nekropolie, nagrobki, starówki, fortyfikacje, klasztory czy pomniki bohaterów.

Dla turystów interesujące będą z pewnością również tradycyjne pasterskie chaty – „savardak”, czyli specyficzne góralskie domki  zbudowane z kamienia oraz drewna, w których po dziś dzień w okresie letnim zamieszkują rodziny zajmujące się od pokoleń wypasem bydła. W okolicy można również obejrzeć ciekawe eksponaty etnograficzne, takie jak ubrania, naczynia, czy też przedmioty codziennego użytku wykonane z kamienia lub drewna, bogato ozdobione rzeźbionymi elementami. Popularne wśród mieszkańców Durmitoru jest robienie na drutach z wełny elementów garderoby takich jak swetry czy skarpety, które można zakupić na jednym z licznych straganów.

Badania naukowe na terytorium Durmitoru prowadzone są już od XIX wieku. Znaczącymi badaczami Durmitoru są Jovan Cvijic (serbski geograf), Josif Pancic (serbski botanik), a także Pavle Rovinski (naukowiec pochodzenia rosyjskiego), którego godne polecenia są w szczególności prace o tematyce etnograficznej.

Park Narodowy Durmitor został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego w 1980 roku.

Natura

Góry Durmitor położone są na 36 hektarach w północnej i północno – zachodniej Czarnogórze pomiędzy kanionami Piva, Sušica oraz Komarnica i są najwyższym pasmem górskim tego kraju. Są też największym masywem Gór Dynarskich. Góry te obfitują w strzeliste szczyty wznoszące się ponad licznymi urwiskami i przepaściami, często pełnymi wiecznego śniegu i lodu, malownicze pastwiska, lasy sosnowe oraz jeziora polodowcowe.

W Durmitorze znajduje się 15 szczytów o wysokości ponad 2 000 m, które na odwiedzających robią nie mniejsze wrażenie niż szczyty Alpejskie. Wędrówki po górach Durmitor wymagają dobrego przygotowania fizycznego, ale odwdzięczają się niesamowitymi widokami.

Klimat panujący w Zabljaku i całych górach Górach Durmitor można określić jako kontynentalno – alpejski. Przez 4 miesiące zimy Zabljak jest pokryty ponad 15 cm warstwą śniegu. Lata są stosunkowo krótkie i rześkie, natomiast zimy są długie i mroźne.

Zabljak jest idealnym miejscem wypadowym na wycieczki w różne zakątki gór Durmitor. Miasto to jest również siedzibą Parku Narodowego Dumitor, choć sam park rozpościera się także na inne gminy – Pljevlja, Mojkovac, Plužine i Savnik.

Park Narodowy Durmitor jest obfity w górskie wody. Przez obszar Parku przeływa wiele rzek, między innymi Tara, Komarnica, Sušica, Potoka, Draga i inne. Na terenie Durmitoru leży także 18 górskich, polodowcowych jezior.

W parku narodowym występuję wiele gatunków rzadkich roślin i zwierząt, które czynią ten region niezwykle interesującym zarówno dla naukowców, jak i dla „zwyczajnych” wielbicieli natury. W Durmitorze dominują lasy jodłowe, świerkowe oraz sosnowe, występują także buki oraz graby. Wśród 122 endemicznych gatunków Durmitoru znajdują się Klon Górski (acer heldreichii), Czarnogórski Dzwonek (edraianthus montenegrinus Horak), Gentiana (Gentiana laevicalix Rohl), Durmitorska Dziewanna (Verbascum durmitoreum Rohl).

Świat zwierzęcy Durmitoru jest równie bogaty. Wśród samych ptaków występują 163 gatunki, z czego większość znajduje się na liście gatunków chronionych, niektóre z nich to Orzeł Złoty (aquila chrysaeots), Sęp Płowy (Gyps fulvus) czy jeden z najbardziej zagrożonych wyginięciem gatunków – Kruk Pospolity (Corvus corax). W Durmitorze można także spotkać rysie, niedźwiedzie, wilki, kozice, sarny, dziki oraz skunksy.

Mieszkańcy Durmitoru od wieków, ze względu na panujący klimat oraz wykonywaną przez nich ciężką pracę fizyczną, są zwolennikami  raczej tłustych, wysokoenergetycznych potraw. Durmitor słynie z regionalnej kuchni, która jest zdominowana przez produkty mleczne oraz mięsne. Można tu spróbować wyśmienitego Czarnogórskiego sera, śmietany, twarogu czy „Caciocavallo” (regionalny miękki ser z owczego i krowiego mleka w kształcie łezki). Mieszkańcy przygotowują także wyśmienity ser „kajmak” oraz baraninę pieczoną na ruszcie. Kuchnia durmitorska jest także bogata w produkty zbożowe, pieczywa z pszenicy, kukurydzy, żyta lub gryki, a także „bannocks” czyli płaskie okrągłe zbożowe placki.

Kuchnia

Mieszkańcy Durmitoru od wieków, ze względu na panujący klimat oraz wykonywaną przez nich ciężką pracę fizyczną, są zwolennikami  raczej tłustych, wysokoenergetycznych potraw. Durmitor słynie z regionalnej kuchni, która jest zdominowana przez produkty mleczne oraz mięsne. Można tu spróbować wyśmienitego Czarnogórskiego sera, śmietany, twarogu czy „Caciocavallo” (regionalny miękki ser z owczego i krowiego mleka w kształcie łezki). Mieszkańcy przygotowują także wyśmienity ser „kajmak” oraz baraninę pieczoną na ruszcie. Kuchnia durmitorska jest także bogata w produkty zbożowe, pieczywa z przenicy, kukurydzy, żyta lub gryki, a także „bannocks” czyli płaskie okrągłe zbożowe placki.